Nếu phải chọn một kĩ năng đơn giản và giúp bạn cải thiện tư duy chỉ sau 10 ngày thực hiện, tôi sẽ chọn viết. Đây là cách dễ dàng nhất giúp bạn có một tư duy gãy gọn và mạch lạc, ít nhất là khiến phần Việt Nam trong bạn đúng tính chất là Việt Nam hơn.
Tôi thấy tình trạng chung của mọi người khi học ngoại ngữ, không chỉ là tiếng Anh, đó là rất coi trọng thứ tiếng đó mà bỏ qua tiếng Việt. Họ cứ nghĩ rằng bắn tiếng tây ầm ầm là sang chảnh rồi, cần gì quan tâm tiếng Việt. Nhưng rất tiếc, nếu bạn hiểu rằng tiếng Việt bạn tốt, thể hiện qua cách bạn nói và viết, chắc chắn việc học ngoại ngữ sẽ đơn giản hơn rất nhiều.
Tôi ví dụ như này: các bạn chuẩn bị một bài 2 phút của phần 2 trong Nói của IELTS, bạn có thể tự viết ra một bài tiếng Anh để tập. Nhưng, nếu bạn viết toàn bộ bằng tiếng Việt trước, sau đó dịch qua tiếng Anh, nó sẽ giúp bạn diễn đạt tốt hơn rất nhiều. Bạn là người Việt Nam, dĩ nhiên tiếng Việt của bạn sẽ phải tốt hơn tiếng Anh, dù độ trúc trắc và phi logic trong từng câu viết tiếng bản địa vẫn không thay đổi là bao. Sau đó, bạn dịch qua tiếng Anh, hoặc tệ lắm thì đẩy vào Google dịch, vậy là có một bài hoàn chỉnh. Nếu bạn xử lý luôn bằng tiếng Anh, tôi dám chắc rằng nó rất í ẹ.
Viết lách tốt giúp bạn trước hết là tư duy mạch lạc, sáng rõ hơn. Tôi chưa nói tới chuyện hay và hấp dẫn, vì nó phụ thuộc vào cá tính và cách luyện tập của mỗi người, nhưng viết rõ ràng, mạch lạc đã là một điểm rất quan trọng rồi. Bạn nói câu nọ xọ câu kia, cũng như viết tràng giang đại hải chẳng hiểu luận điểm là gì, thì tư duy ngôn ngữ của bạn chắc chắn có vấn đề. Hôm trước tôi có đọc một bài rất dài của một người được cho là “thầy”. Tôi chỉ tự hỏi rằng, liệu với tư duy ngôn ngữ như vậy, cách giảng dạy của họ có thể dễ hiểu và dễ tiếp thu với học viên được không? Tôi e là không.
Nếu bạn nào học sâu về ngôn ngữ hoặc ngoại ngữ, hoặc thích nghe các buổi tọa đàm, nói chuyện, các bạn sẽ học hỏi được rất nhiều từ phía MC và khách mời. Cách họ nói chuyện, dẫn dắt tình huống sẽ giúp bạn hiểu rõ tư duy của họ như thế nào. Điều này rất thú vị và giúp bạn cải thiện chính mạch suy nghĩ của mình. Tương tự với viết lách, có rất nhiều cây viết trong làng báo Việt Nam, nhưng tạo ra một bài phỏng vấn hay, hấp dẫn và có chiều sâu, dù vẫn là nhân vật đó, con người đó, thì cực kì không đơn giản. Bác Hồ từng nói, “Cán bộ báo chí cũng là chiến sĩ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ”. Không phải tự nhiên mà Liên Xô sụp đổ trong một ngày, ngoài yếu tố nội tại và thời điểm lịch sử, còn là sự chống phá bằng cây bút và truyền thông kinh hoàng của phương Tây và Mỹ.
Băng ba tấc không dày trong một ngày, chẳng phải tự nhiên mà bạn sẽ viết tốt. Do đó, việc luyện tập là điều hiển nhiên. Dù vậy, luyện viết khó hơn tập gym rất nhiều, vì bạn ăn uống, ngủ nghỉ, tập đủ bài thì sau 1 tháng người khác ngay. Viết thì khó hơn, vì tư duy là thứ không nhìn thấy, không đong đếm được, chỉ trong các tình huống cụ thể, như sếp yêu cầu viết báo cáo, bạn cần viết bản tường trình, hoặc lên Facebook bóc mẽ ai đó bằng lời lẽ đanh thép, thì sức nặng của cây bút mới được thể hiện. Giờ là sức nặng ngàn cân của bàn phím.
Thầy giáo dạy môn Dịch mà tôi rất quý mến ở trường đại học có nói một câu thế này: “Đỉnh cao cuối cùng của học tiếng Anh, suy ra lại là học tiếng Việt”. Càng leo cao trong nấc thang tiếng Anh, các bạn sẽ càng muốn tìm về cái gốc ban đầu và học tử tế. Tiếng Việt èo uột sẽ dẫn tới nhiều hậu quả tai hại, nhẹ thì viết bài ít like, nặng thì học mãi ngoại ngữ không ra hồn. Tôi hy vọng các bạn hiểu tác dụng của viết lách quan trọng như thế nào, và hãy chuyên tâm luyện tập ngay từ hôm nay.
Chúc một ngày tốt lành
Lê Quang Minh